Dodenherdenking

Volledige toespraak van de burgemeester

"Hier staan we dan. Jong, oud, alleen, samen, met vrienden, buren of familie.. en elk uw eigen reden om hier naartoe te komen en samen te herdenken. Iedereen heeft een andere achtergrond en toch staan we hier voor hetzelfde doel. Vandaag herdenken we de mensen die om het leven zijn gekomen in de Tweede Wereldoorlog, in latere oorlogssituaties en tijdens vredesmissies. Onder hen zijn dappere mensen die hebben gestreden voor de vrijheid die wij nu kennen. Zij hebben offers gebracht, hele grote offers. Zij overwonnen hun angst en stonden op tegen de bezetter.

De Tweede Wereldoorlog wordt in heroïsche films vaak geromantiseerd. Met een hoofdrol voor de helden die onverschrokken strijden tegen de vijand. Die films zijn vaak in kleur, maar het beeld dat wordt neergezet is zwart-wit. Onze helden van toen waren dapper. Zonder twijfel. Maar ook zij kenden angst. Volstrekt begrijpelijk natuurlijk, want de risico’s waren enorm. Verzet tegen de bezetter kon niet alleen jou het leven kosten, maar ook dat van je dierbaren! De angst om ontdekt en gevangen, gemarteld of gedood te worden moet enorm zijn geweest. En toch…was er sprake van verzet. Er stonden mensen op om de vrijheid terug te winnen. Zij overwonnen hun angst. Dat is in mijn ogen pas echt moedig en dapper.

Dankzij de moed van deze dappere mensen zijn wij nu vrij. Al tachtig jaar inmiddels. Ondertussen neemt de dreiging in de wereld toe. Dat brengt mij op de vraag hoeveel Nederlanders vandaag de dag bereid zijn om onze vrijheid te verdedigen. Uit onderzoek blijkt dat het aantal voorstanders van actieve dienstplicht weliswaar groeit, maar als er op dit moment een oproep door het leger gedaan zou worden, zou ruim de helft toch proberen daar onderuit te komen. Ik oordeel hier niet over. Wel onderstreept dit gegeven hoe dapper de vrijheidsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog waren. En laten we onze veteranen tijdens hun missies in het buitenland niet vergeten.

Strijden voor vrijheid, het klinkt tegenstrijdig, maar het is wel wat nodig is. Onze helden deden dat en ook wij moeten dat doen. Op verschillende manieren. Onder andere door onze fundamenten te bewaken. Juist nu, want aan de andere kant van de oceaan zien we hoe de bijl aan de wortels van de democratie wordt gezet. Al binnen enkele maanden kraakt het fundament van de vrije - democratische - wereld. Instituties worden afgebroken, de persvrijheid staat onder druk, rechten worden ingeperkt en de scheiding der machten vervaagt. De rechterlijke macht, de uitvoerende macht en de wetgevende macht houden een democratie in balans. In Nederland zijn die instituties nog intact. Maar we zien hoe snel het kan gaan en hoe kwetsbaar we zijn als samenleving, als we tornen aan ons fundament.

Ik heb het vaker gezegd, en ik zeg het nog een keer, omdat dit voor mij de laatste kans is dat ik u dat hier als uw burgemeester  op 4 mei kan meegeven: onze democratie heeft onderhoud en aandacht nodig! Volgend jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Verkiezingen zijn cruciaal in een vrij land. Zelf heb ik nog nooit een verkiezing overgeslagen. Al vanaf mijn 18e voelde ik hoe belangrijk dat is. Het stemrecht is een niet te onderschatten recht en misschien zelfs een morele plicht. Daar moet je verantwoordelijk mee omgaan. Want wie de macht kiest, kan de vrijheid verliezen. In het stemhokje heeft u het stuur van onze democratie in handen. U bepaalt de richting.

Onze normen en waarden. Onze instituties. Onze verworven rechten. Ze zijn ons krachtigste wapen om de vrijheid te beschermen. De vrijheid die tachtig jaar geleden is herwonnen. Zonder geweld kunnen wij knokken voor onze vrijheid. Zo eren we de offers van de mensen die wij vandaag herdenken. Onze gedachten zijn bij hen!"