Het gebruik van open haarden en houtkachels neemt de laatste jaren toe. Ook wordt er meer gestookt in tuinen, bijvoorbeeld met terraskachels en vuurkorven. Vooral voor buren kan het vervelend zijn, maar houtrook is ook slecht voor de gezondheid. Niet iedereen is zich hier bewust van. Op deze pagina geven we daarom informatie voor de mensen die stoken en voor de mensen die er last van hebben.

Gezondheidsklachten

Het stoken van hout levert vaak overlast op voor buren. Dat is niet alleen door geur en (dikke) rook, maar het kan ook voor gezondheidsklachten zorgen. Ook neerslag van roet in en om het huis wordt als storend ervaren. Ook draagt houtrook bij aan de uitstoot van fijnstof, een verzamelnaam voor verschillende schadelijke deeltjes in de lucht die zo klein zijn dat ze ingeademd kunnen worden.

Niet alleen de buren, maar ook bewoners van huizen waar regelmatig wordt gestookt merken de gevolgen voor hun gezondheid. Vooral kinderen hebben een groter risico op luchtwegklachten. Voorbeelden zijn verkoudheid, astma, bronchitis en longontsteking. Ook mensen met gevoelige longen of hartklachten kunnen extra klachten krijgen door de invloed van een houtkachel of open haard.

Overlast buitenshuis

De rook van een houtkachel of open haard kan ook buitenshuis voor veel overlast zorgen. De houtkachel of open haard is de meest genoemde klacht over geur in de wijk. Bij sommigen zorgt het voor benauwdheid en hoestklachten. Vooral mensen met (over)gevoelige luchtwegen, zoals mensen met astma, hebben erg veel last van laaghangende rook in de wijk.

Volledig ophouden met stoken is de beste oplossing voor een gezonde leefomgeving. Toch graag blijven stoken? Lees dan onderstaande informatie over de keuzes die er te maken zijn bij het stoken.  

Tips voor gebruik van open haard en houtkachels

Stoken met hout heeft altijd nadelige gevolgen voor de omgeving. Als u toch wilt stoken raden we u aan om de volgende tips in acht te nemen:

  • Gebruik de houtkachel niet als hoofdverwarming.
     
  • Stook alleen briketten of droog hout. 
    Gebruik open haardblokken, ook wel zaagsel-paraffinebriketten genoemd, of hout dat één of twee jaar gedroogd is. Wanneer u nat hout stookt, ontstaat er minder warmte en meer rook- en geurontwikkeling. U kunt het vuur het beste aansteken met een paar dunne takjes. Het is wettelijk verboden om huishoudelijk afval, oud papier, plastic, textiel, spaanplaat en geverfd, geïmpregneerd of gelakt hout te gebruiken voor de open haard of houtkachel!
     
  • Reinig de schoorsteen regelmatig.
    Vrije luchtaanvoer en ventilatie zijn belangrijk om te voorkomen dat bij houtverbranding schadelijke stoffen vrijkomen. Een schoorsteen die niet voldoende trekt, kan de verbrandingsgassen niet (optimaal) afvoeren. Na een tijdje kan er roetaanslag voorkomen of kan de schoorsteen zelfs verstopt zijn. Op die manier komen co-gassen vrij in de kamer.
     
  • Ventileer extra als de haard of houtkachel brandt. 
    Bij een brandende haard is het belangrijk om goed te ventileren. Het vuur krijgt zo genoeg zuurstof om te branden en vervuilende stoffen worden afgevoerd. In goed geïsoleerde woningen moet extra worden gelet op goede ventilatie. De zuurstoftoevoer van de houtkachel dient zo veel mogelijk open gehouden te worden zodat een volledige verbranding gegarandeerd wordt. Afknijpen van de zuurstofaanvoer zorgt voor extra rook- en geurontwikkeling.
     
  • Laat u adviseren over het juiste stooktoestel en laat deze installeren door een erkend installateur.
     
  • Kies een toestel met de juiste capaciteit voor de ruimte die u wilt verwarmen. 
    Bij een te grote capaciteit wordt het al snel te warm in de kamer. Wanneer de kachel om die reden wordt gesmoord, leidt dit tot onvolledige verbranding, met meer productie van schadelijke stoffen.
     
  • Ventileer altijd tijdens het stoken. 
    Door te ventileren is er in de ruimte voldoende zuurstof voor een volledige verbranding van de brandstoffen. Dit is ook belangrijk voor uw eigen gezondheid, want hierdoor worden vervuilende stoffen in de woning afgevoerd naar buiten.
     
  • Zorg voor volledige verbranding (blauwe vlammen), door de luchttoevoer naar de kachel volledig open te zetten, evenals de uitlaatklep naar de schoorsteen.
     
  • Stoken bij windstil of mistig weer is niet toegestaan. 
    Bij windstil of mistig weer blijft de rook om het huis hangen. Dit veroorzaakt extra veel overlast. Op stookwijzer(externe link) kunt u zien of er voldoende wind is om te kunnen stoken. De website is gemaakt door de gemeente Nijmegen in samenwerking met ministerie van IenM en Energieonderzoek Centrum Nederland.
     
  • Hoe schadelijk is het stoken van hout? 
    Twee uur lang stoken is even schadelijk als een autorit van Amsterdam naar Milaan. Bij het stoken van hout komen echter CO2, roet en fijnstof vrij. Deze stoffen zijn belastend voor het milieu en kunnen overlast veroorzaken bij mensen met (over)gevoelige luchtwegen.Het levert nadelige gezondheidseffecten op, met name mensen met longaandoeningen, COPD en astma ondervinden veel last van houtrook.

Tips voor gebruik van buitenvuur of barbecue

Als u een vuurkorft of barbecue aansteekt, ontstaat er rook. Die rook bevat schadelijke stoffen, zoals fijnstof. Dit fijnstof veroorzaakt luchtvervuiling en kan schade aan de gezondheid van uzelf en anderen in uw omgeving opleveren. Ook als u de rook niet meer ziet. Wilt u toch een vuurtje aansteken? Met de tips hieronder kunt u de uitstoot van schadelijke stoffen beperken: 

  • Gebruik alleen schoon hout dat goed gedroogd is. 
  • Stook geen geïmpregneerd of geverfd hout.
  • Gebruik brandbare blokken van geperst hout (zonder toevoegingen).
  • Laat de barbecue of vuurkorf uit bij windstil of mistig weer en raadpleeg de stookwijzer. 
  • Een elektrische barbecue geeft nauwelijks (rook)overlast voor de omgeving. 

Wat te doen bij overlast van houtrook?

Heeft u last van een open haard of houtkachel in uw omgeving? Overleg dan eerst met de ‘stoker’. Vaak veroorzaakt een stoker de overlast onbewust. 

Vriendelijk gesprek

Een vriendelijk gesprek leidt er vaak al toe dat buren wat meer rekening met elkaar houden en hun stookgedrag aanpassen. De oplossing kan vaak vrij eenvoudig zijn. Een geschikter soort hout of rekening houden met windstille perioden kan al een enorm verschil maken. Soms is er meer nodig: een hogere schoorsteen, een aangepast rookkanaal of nieuwe filters. Het aangaan van een vriendelijk en duidelijk gesprek is de eerste stap om tot deze oplossingen te komen.

Er samen uitkomen

Het is belangrijk om er samen goed uit te komen, want de gemeente heeft op basis van wetgeving weinig mogelijkheden om stookoverlast tegen te gaan. Een procedure waar de gemeente bij betrokken wordt, kan lang en moeizaam zijn en biedt geen garantie op succes. 

U heeft een klacht gekregen van een buurtbewoner

Als u een klacht krijgt, dient u deze klacht uiterst serieus te nemen. U bent immers verantwoordelijk voor een rookgasafvoer die geen ontoelaatbare overlast mag opleveren. Vraag eens of u mag ruiken in de woning van de klager om samen na te gaan of uw rookgassen verantwoordelijk zijn voor de ondervonden overlast. Als dit zo is en de overlast kan teruggeleid worden naar uw houtkachel dan dient u afspraken te maken met de gehinderde. U bent verplicht tot het treffen van aanvullende maatregelen (bijvoorbeeld het verhogen of verleggen van de schoorsteenpijp).

Vanwege de zorgplicht als goede buur dient u altijd eerst goed in te schatten of de houtkachel verantwoord aangestoken kan worden. In geval van windstilte of mistig weer kan er onvoldoende verwaaiing (en verdunning) plaatsvinden.

Als u uw kachel dan toch gaat stoken kan er sneller hinder optreden bij uw buren vanwege ophopende rookgassen. Als uw dak/schoorsteen in een windluwte ligt of lager gelegen is dan de naastgelegen buurwoningen kan uw houtkachel slechts beperkt gestookt worden en alleen bij gunstige weersomstandigheden.

Mogelijkheden van handhaving door de gemeente

Door het ontbreken van duidelijke landelijke regels waarop gehandhaafd kan worden is het voor de gemeente erg lastig om tegen houtrookoverlast op te kunnen treden.

Artikel 7.22 biedt gemeenten een kapstok om in een specifiek geval in te grijpen wanneer het gebruik van een bouwwerk, open erf of terrein leidt tot hinder- of gezondheidsrisico’s. Het is voor gemeenten moeilijk om bovenstaand artikel succesvol toe te kunnen passen in overlastsituaties omdat er geen harde beoordelingsmethode bestaat om de schadelijkheid c.q. hinderlijkheid vast te leggen.

Juist de normen ‘hinder’ of ‘schadelijkheid’ is erg lastig voor een goede objectieve beoordeling. Uit de jurisprudentie blijkt steeds dat er sprake moet zijn van objectieve overlast. Of hiervan sprake is, is lastig te bepalen. De mate waarin hinder wordt ervaren verschilt immers per persoon en is subjectief.

Uitblijven landelijk beleid

Zolang nieuwe landelijk beleid uitblijft kunnen gemeenten nauwelijks houtrookklachten naar tevredenheid van de klagers oplossen. De gemeenten ervaren hierdoor vaak niet te kunnen voldoen aan de verwachting van de gehinderde om de hinder te beperken of weg te nemen, hoewel wij ons daartoe wel moreel verplicht voelen. Handhavend optreden vanwege optredende gezondheidsrisico’s (schadelijkheid) is ook (nog) niet mogelijk. Tot op heden bestaan geen algemeen aanvaarde inzichten over de beantwoording van de vraag of, en zo ja, onder welke omstandigheden en bij welke frequentie, rook afkomstig van gebruik van een houtkachel schade aan de mens toebrengt.

Zolang nieuw landelijk beleid uitblijft hebben burgers slechts twee mogelijkheden om de overlastsituatie op te lossen: onderling oplossen of een beroep doen op de ontoereikende bestaande wet- en regelgeving. Omdat de gemeente Huizen momenteel niet in staat is om succesvol handhavend op te kunnen optreden tegen overlastgevende houtkachels adviseren wij bewoners altijd om eerst zelf in gesprek te gaan met de stoker. Meestal veroorzaakt de stoker de overlast namelijk onbewust. Een gesprek, waarbij de overlastervaring(en)/situaties besproken worden, kan genoeg zijn om de overlast te beëindigen. Wellicht kunnen er onderlinge afspraken gemaakt worden, bijvoorbeeld niet stoken bij windstil/ mistig weer of het verhogen van de rookgasafvoerpijp.

Schrijnende situaties

Als u vindt dat uw situatie schrijnend is, kunt u een melding maken door een e-mail te sturen naar gemeente@huizen.nl. Zoals aangegeven zijn er nauwelijks wettelijke mogelijkheden om als gemeente op te kunnen treden. Indien uw klacht aan bepaalde randvoorwaarden voldoet, onderzoeken we op welke manier we kunnen handhaven.

  1. De overlast dient eerst in de onderlinge sfeer besproken te zijn;
  2. Er dient sprake te zijn van structurele overlast;
  3. De overlast dient herleidbaar te zijn naar de overlastgevende houtkachel (een klacht over: het stinkt in de woonwijk naar houtkachels, kan niet door de gemeente in behandeling worden genomen);
  4. Er kan alleen een melding worden ingediend als er sprake is van geurhinder*, en;
    1. deze geurhinder optreedt in de woning (in de verblijfsruimten, niet zijnde tuin, oprit of balkon);
    2. De (geur)overlast in de woning zodanig (erg) is dat gemeentelijke toezichthouders op eenvoudige wijze de klacht zintuiglijk kunnen beoordelen (controle op geur, zichtbare rook en roetneerslag in woning).

Kan de gemeente een houtkachel verbieden?

Nee, er is in de wetgeving nog niet voldoende basis om houtkachels bij particulieren thuis te verbieden. De houtstoker is wel verplicht er zorg voor te dragen dat de houtkachel geen hinder veroorzaakt.

Handige links

Op verschillende (rijks)overheidswebsites is meer informatie te vinden over het stoken met hout en stookoverlast.